Het belang van een minderheidsaandeelhouder kan worden geschaad door besluiten van de algemene vergadering van aandeelhouders (AV). De AV is het hoogste orgaan van een vennootschap en beslist met meerderheid van stemmen van aandeelhouders. Niet zelden belanden minderheidsaandeelhouders tussen wal en schip. Zij hebben economische belangen bij de vennootschap, maar hebben onvoldoende aandelen om voor hen schadelijke besluiten op de AV af te wenden. De minderheidsaandeelhouder zit dan beklemd. Zo is denkbaar dat de meerderheid kiest voor beleid dat tot waardevermindering van zijn aandelen leidt, of dat de meerderheid de winst wil investeren in de onderneming, terwijl de minderheidsaandeelhouder al een aantal jaren op dividend wacht. Is de minderheidsaandeelhouder machteloos?
De AV beïnvloeden als minderheidsaandeelhouder:
Uiteraard kan de minderheidsaandeelhouder besluiten van de AV beïnvloeden door (veelvuldig) gebruik te maken van het vergaderrecht, het spreekrecht en het informatierecht. Minderheidsaandeelhouders kunnen hun belangen onder de aandacht brengen door kritisch vragen te stellen en agendapunten aan te dragen voor de AV, zichzelf hiermee opwerpend als luis in de pels. Bundeling van krachten met andere minderheidsaandeelhouders maakt het makkelijker om de besluitvorming te beïnvloeden.
Geschillenprocedure:
Als een beklemde minderheidsaandeelhouder niet onderling met medeaandeelhouders tot een oplossing komt, staat de geschillenprocedure bij de rechtbank hem ten dienste.[1] Middels deze procedure kan hij medeaandeelhouders verplichten tot overname van zijn eigen aandelen (uittreding)[2], of dwingen tot overdracht van hun aandelen aan hem (uitstoting).[3]
Uittreding kan worden gevorderd indien het gedrag van de medeaandeelhouder de belangen van de minderheidsaandeelhouder zodanig heeft geschaad dat het voortduren van zijn minderheidsaandeelhouderschap in redelijkheid niet meer van hem kan worden gevergd.
Uitstoting kan worden gevorderd indien de vennootschap zodanig wordt geschaad door het gedrag van een aandeelhouder, dat diens aandeelhouderschap in redelijkheid niet langer kan worden geduld. De rechter bepaalt de waarde van de aandelen pas ná afloop van de procedure en tegen een moment dat zo dicht mogelijk bij de aandelenoverdracht ligt; de rechter kan eventuele waardeveranderingen als gevolg van ongeoorloofde handelingen daarbij corrigeren. Beide procedures duren lang en de waardering van de aandelen kan tegenvallen.
Enquêteprocedure:
Buiten de geschillenprocedure kunnen aandeelhouders een enquêteprocedure bij de Ondernemingskamer (OK) beginnen indien zij menen dat er sprake is van wanbeleid, zoals onthouding van cruciale informatie omtrent besluitvorming. [4] Om het wanbeleid te beëindigen kunnen aandeelhouders de OK bijvoorbeeld verzoeken het bestuur van de vennootschap te ontslaan, aandelen (en bijbehorend stemrecht!) tijdelijk onder beheer van een derde te geven of besluiten te vernietigen.[5] Procedures bij de OK staan bekend om hun snelheid en zijn daarmee vergelijkbaar met een kort geding. Het “echte” kort geding staat bij zeer spoedeisende gevallen overigens ook open voor minderheidsaandeelhouders.
Vernietiging:
Ook bij de “gewone” rechtbank kan de minderheidsaandeelhouder vorderen dat onredelijke en onbillijke besluiten inclusief al hun gevolgen worden teruggedraaid middels vernietiging.[6] De vennootschap heeft een zorgvuldigheidsplicht die kan worden geschonden door bij besluitvorming onvoldoende rekening te houden met de gerechtvaardigde belangen van aandeelhouders, zoals wanneer zonder goede reden jarenlang geen dividend is uitgekeerd. Vennootschappen dienen extra zorgvuldigheid te betrachten ten aanzien van minderheidsaandeelhouders bij familiebedrijven en zaken waar bestuur en meerderheidsaandeelhouder uit dezelfde persoon bestaan.[7]
Conclusie:
Hoewel minderheidsaandeelhouders bij een AV geen doorslaggevende stem hebben, kunnen zij wel degelijk opkomen voor hun belangen. Minderheidsaandeelhouders kunnen allereerst de AV beïnvloeden en zo voorkomen dat nadelige besluiten worden genomen. Verder kunnen zij onder omstandigheden hun aandelen via de rechter tegen een redelijke prijs verkopen, of aandelen overnemen van medeaandeelhouders. Daarnaast kan de Ondernemingskamer bij wanbeleid ingrijpen in de vennootschap, terwijl de rechtbank onredelijke en onbillijke besluiten van de AV kan vernietigen. Een beklemde minderheidsaandeelhouder is dan ook niet machteloos.
Dossier:
Het is altijd verstandig om als beklemde minderheidsaandeelhouder een dossier op te bouwen. Zo kunt u bijhouden wanneer en hoe u benadeeld wordt door de meerderheidsaandeelhouder(s) en wanneer niet adequaat wordt gereageerd op de uitoefening van aandeelhoudersrechten zoals uw informatierecht. Een volledig dossier vergroot de kans dat uw beroep op een rechtsvordering slaagt.
Heeft u als beklemde minderheidsaandeelhouder hulp nodig? Neem dan contact op met Jeroen van Wassenaer van ons kantoor.
[1] 2:335 e.v. BW
[2] 2:343 BW
[3] 2:336 BW
[4] Hof Amsterdam (OK) 5 januari 2016, ECLI:NL:2016:GHAMS:1, JIN 2016/60, m.nt. E. Baghery (Deus Ex Machina)
[5] 2:356 BW
[6] 2:15 lid 1 sub b BW
[7] HR 1 maart 2002, ECLI:NL:2002:AD9857, NJ 2002/296, m.nt. J.M.M. Maeijer (Zwagerman) r.o. 3.1
Het belang van een minderheidsaandeelhouder kan worden geschaad door besluiten van de algemene vergadering van aandeelhouders (AV). De AV is het hoogste orgaan van een vennootschap en beslist met meerderheid van stemmen van aandeelhouders. Niet zelden belanden minderheidsaandeelhouders tussen wal en schip. Zij hebben economische belangen bij de vennootschap, maar hebben onvoldoende aandelen om voor hen schadelijke besluiten op de AV af te wenden. De minderheidsaandeelhouder zit dan beklemd. Zo is denkbaar dat de meerderheid kiest voor beleid dat tot waardevermindering van zijn aandelen leidt, of dat de meerderheid de winst wil investeren in de onderneming, terwijl de minderheidsaandeelhouder al een aantal jaren op dividend wacht. Is de minderheidsaandeelhouder machteloos?
De AV beïnvloeden als minderheidsaandeelhouder:
Uiteraard kan de minderheidsaandeelhouder besluiten van de AV beïnvloeden door (veelvuldig) gebruik te maken van het vergaderrecht, het spreekrecht en het informatierecht. Minderheidsaandeelhouders kunnen hun belangen onder de aandacht brengen door kritisch vragen te stellen en agendapunten aan te dragen voor de AV, zichzelf hiermee opwerpend als luis in de pels. Bundeling van krachten met andere minderheidsaandeelhouders maakt het makkelijker om de besluitvorming te beïnvloeden.
Geschillenprocedure:
Als een beklemde minderheidsaandeelhouder niet onderling met medeaandeelhouders tot een oplossing komt, staat de geschillenprocedure bij de rechtbank hem ten dienste.[1] Middels deze procedure kan hij medeaandeelhouders verplichten tot overname van zijn eigen aandelen (uittreding)[2], of dwingen tot overdracht van hun aandelen aan hem (uitstoting).[3]
Uittreding kan worden gevorderd indien het gedrag van de medeaandeelhouder de belangen van de minderheidsaandeelhouder zodanig heeft geschaad dat het voortduren van zijn minderheidsaandeelhouderschap in redelijkheid niet meer van hem kan worden gevergd.
Uitstoting kan worden gevorderd indien de vennootschap zodanig wordt geschaad door het gedrag van een aandeelhouder, dat diens aandeelhouderschap in redelijkheid niet langer kan worden geduld. De rechter bepaalt de waarde van de aandelen pas ná afloop van de procedure en tegen een moment dat zo dicht mogelijk bij de aandelenoverdracht ligt; de rechter kan eventuele waardeveranderingen als gevolg van ongeoorloofde handelingen daarbij corrigeren. Beide procedures duren lang en de waardering van de aandelen kan tegenvallen.
Enquêteprocedure:
Buiten de geschillenprocedure kunnen aandeelhouders een enquêteprocedure bij de Ondernemingskamer (OK) beginnen indien zij menen dat er sprake is van wanbeleid, zoals onthouding van cruciale informatie omtrent besluitvorming. [4] Om het wanbeleid te beëindigen kunnen aandeelhouders de OK bijvoorbeeld verzoeken het bestuur van de vennootschap te ontslaan, aandelen (en bijbehorend stemrecht!) tijdelijk onder beheer van een derde te geven of besluiten te vernietigen.[5] Procedures bij de OK staan bekend om hun snelheid en zijn daarmee vergelijkbaar met een kort geding. Het “echte” kort geding staat bij zeer spoedeisende gevallen overigens ook open voor minderheidsaandeelhouders.
Vernietiging:
Ook bij de “gewone” rechtbank kan de minderheidsaandeelhouder vorderen dat onredelijke en onbillijke besluiten inclusief al hun gevolgen worden teruggedraaid middels vernietiging.[6] De vennootschap heeft een zorgvuldigheidsplicht die kan worden geschonden door bij besluitvorming onvoldoende rekening te houden met de gerechtvaardigde belangen van aandeelhouders, zoals wanneer zonder goede reden jarenlang geen dividend is uitgekeerd. Vennootschappen dienen extra zorgvuldigheid te betrachten ten aanzien van minderheidsaandeelhouders bij familiebedrijven en zaken waar bestuur en meerderheidsaandeelhouder uit dezelfde persoon bestaan.[7]
Conclusie:
Hoewel minderheidsaandeelhouders bij een AV geen doorslaggevende stem hebben, kunnen zij wel degelijk opkomen voor hun belangen. Minderheidsaandeelhouders kunnen allereerst de AV beïnvloeden en zo voorkomen dat nadelige besluiten worden genomen. Verder kunnen zij onder omstandigheden hun aandelen via de rechter tegen een redelijke prijs verkopen, of aandelen overnemen van medeaandeelhouders. Daarnaast kan de Ondernemingskamer bij wanbeleid ingrijpen in de vennootschap, terwijl de rechtbank onredelijke en onbillijke besluiten van de AV kan vernietigen. Een beklemde minderheidsaandeelhouder is dan ook niet machteloos.
Dossier:
Het is altijd verstandig om als beklemde minderheidsaandeelhouder een dossier op te bouwen. Zo kunt u bijhouden wanneer en hoe u benadeeld wordt door de meerderheidsaandeelhouder(s) en wanneer niet adequaat wordt gereageerd op de uitoefening van aandeelhoudersrechten zoals uw informatierecht. Een volledig dossier vergroot de kans dat uw beroep op een rechtsvordering slaagt.
Heeft u als beklemde minderheidsaandeelhouder hulp nodig? Neem dan contact op met Jeroen van Wassenaer van ons kantoor.
[1] 2:335 e.v. BW
[2] 2:343 BW
[3] 2:336 BW
[4] Hof Amsterdam (OK) 5 januari 2016, ECLI:NL:2016:GHAMS:1, JIN 2016/60, m.nt. E. Baghery (Deus Ex Machina)
[5] 2:356 BW
[6] 2:15 lid 1 sub b BW
[7] HR 1 maart 2002, ECLI:NL:2002:AD9857, NJ 2002/296, m.nt. J.M.M. Maeijer (Zwagerman) r.o. 3.1